روانشناسی اجتماعی ارونسون

روانشناسی اجتماعی ارونسون یک حوزه مطالعاتی در روانشناسی است که به بررسی تأثیر عوامل اجتماعی بر رفتار و فرایندهای روانی انسان می‌پردازد. نام این حوزه از نام دو روانشناس معروف در این زمینه، اِلیوت اَرونسون و دارل تَرنِر، گرفته شده است.

یکی از شاخه‌های علم روانشناسی، روانشناسی اجتماعی است. روانشناسی اجتماعی را می‌توانیم اینگونه تعریف کنیم: ” مطالعه علمی روش‌هایی که طبق آنها افکار، احساسات و رفتارهای انسان تحت تاثیر حضور دیگر افراد قرار می‌گیرند “. در بیان ویژگی‌های انسان “اجتماعی بودن” اون بسیار حائز اهمیت است به گونه‌ای که در بستر همین اجتماع است که انسان می‌تواند از افراد دیگر تاثیر بپذیرد و متقابلا با استفاده از گفتار، کردار و رفتار خود تاثیر بگذارد.

در کنار روانشناسی اجتماعی، شاخه‌های دیگری از دانش هم هستند که به نوعی به بررسی رفتارهای اجتماعی مردم می‌پردازند. از جمله آنها میتوان به جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی اشاره کرد. اما تفاوت‌های مهمی وجود دارد که روانشناسی اجتماعی را از جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی متمایز می‌کند. مهم‌ترین تفاوت روانشناسی اجتماعی با جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی در این است که در روانشناسی اجتماعی رفتار یک فرد به عنوان عضوی از گروه یا در تعامل با گروه مورد توجه قرار می‌گیرد در حالیکه در جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی بیشتر به رفتار گروه‌های انسانی توجه می‌شود. به عنوان یک مثال کافی است به کارهای سالومون اَش و آزمون معروف اَش در همرنگ شدن با جماعت توجه کنید. اگرچه در بحث همرنگ شدن با جماعت یک رفتار اجتماعی مورد بحث قرار می‌گیرد اما هدف نهایی بررسی رفتار یک فرد هنگام قرار گرفتن در یک جامعه است و نه بررسی رفتار کل جامعه. تفاوت دیگری که روانشناسی اجتماعی با دو حوزه مذکور دارد در این است که در روانشناسی اجتماعی  ساختارها و روش‌های علمی‌تر و ریاضی‌تری وجود دارد و حجم مطالعات و تحقیقات علمی و عددی در مقایسه با نظریات سلیقه‌ای و فردی در آن بیشتر است. بنابراین بطور کلی می‌توانیم اینگونه نتیجه بگیریم که هر جا که انسان‌ها در یک محیط اجتماعی قرار می‌گیرند و رفتار و نظر و احساسات دیگران بر روی رفتار، دیدگاه و احساسات آنها تاثیر می‌گذارد، پای روانشناسی اجتماعی به میان می‌آید.

در همین راستا می‌توانیم به اهداف حرفه‌ای فردی که در رشته روانشناسی اجتماعی تحصیل کرده است اشاره کنیم:

• شناسایی مشکلات فردی و اجتماعی
• پیشگیری از ناکارآمدی رفتاری
• کمک به افراد برای تطبیق پیدا کردن با محیط
• ارتقای روحیه روانشناختی اجتماعی
• تغییر در نظام اجتماعی
• افزایش احساس اقتدار و تسلط بر سرنوشت در افراد

و…..

حتما بخوانید: منابع ارشد روانشناسی

بطور کلی روانشناس اجتماعی معتقد است کم کردن مشکلات فردی و اجتماعی مستلزم ایجاد تغییر در بافت محیط اجتماعی و قابلیت‌های فردی است. هدف اصلی روانشناس اجتماعی “پیشگیری” است نه درمان -از دید روانشناسی اجتماعی پیشگیری در بلند مدت مقرون به صرفه‌ و موثرتر از درمان انفرادی، آن هم پس از شروع مشکلات است- که این پیشگیری در سه سطح عملی می‌شود: 1- پیشگیری اولیه 2- پیشگیری ثانویه 3- پیشگیری ثالث

وقتی صحبت از روانشناسی اجتماعی ارونسون می شود (Elliot Aronson) با آن همراه می‌شود، یکی از برجسته‌ترین روانشناسان اجتماعی معاصر و استاد ممتاز دانشگاه کالیفرنیا که توانست در اجلاس انجمن روانشناسی آمریکا(APA) در سال 1998جایزه پر افتخار فعالیت علمی را از آن خود کند که از این جایزه معمولا با عنوان ” نوبل روانشناسی ” یاد می‌شود. از دریافت‌کنندگان پیشین این جایزه می‌توان به ژان پیاژه، کارل راجرز، بوروس فردریک اسکینر و لئون فستینگر اشاره کرد.

الیوت ارونسون یک روانشناس اجتماعی برجسته آمریکایی، در سال 1932 در شهر کوچکی نزدیک بوستون در ایالت ماساچوست به دنیا آمد. پدر و مادرش فقیر بودند و سواد کمی داشتند با این حال او توانست در سال 1950 در رشته اقتصاد در دانشگاه براندیس مشغول به تحصیل شود. در آنجا یکبار بطور تصادفی در سخنرانی آبراهام مزلو شرکت کرد و شدت تاثیر صحبت های مزلو آنقدر زیاد بود که او تصمیم گرفت از اقتصاد به روانشناسی تغییر رشته دهد.

اولین کار تجربی ارونسون در دوره لیسانس در حوزه پژوهش‌های کلاسیک خود-توجیه‌گری قرار گرفت و نظریه تقویت را به چالش کشید. همچنین روانشناسی اجتماعی ارونسون نظریه اولیه فستینگر در باب ناهماهنگی شناختی را با نشان دادن نقش خودپنداره اصلاح کرد و توجه روانشناسان اجتماعی را از رفتارگرایی و پویایی گروه به سمت بازتاب نقش خود در پدیده‌های اجتماعی، جابجا کرد.

کار ارونسون بر بعد اجتماعی سیستم‌های انگیزشی انسان، مانند دلایل ساختاری تعصب و پرخاشگری، و همچنین ابعاد شناختی‌تر، مانند ناهماهنگی شناختی (ناراحتی که زمانی که برخی از باورهایمان در تضاد با سایر باورهایمان هستند، احساس می‌کنیم) تمرکز کرده است.

یکی از جامع‌ترین بررسی‌های ارونسون در کتابی با عنوان The Social Animal(حیوان اجتماعی) که در ایران با عنوان روانشناسی اجتماعی که حسین شکرکن آن را ترجمه کرده و انتشارات رشد به چاپ رسانده است،گردآوری شده است. این‌آ‌تبینتنی کتاب هر چند برای دانشجویان نگاشته شده است ولی سعی شده با زبانی ساده و قابل فهم به بیان مباحث علمی و آزمایش‌های صورت گرفته در رابطه با آن بپردازد. قابل ذکر است که آقای ارونسون برای نگارش این کتاب جایزه رسانه ملی را از انجمن روانشناسی آمریکا دریافت کرده است.

نویسنده در جایی از کتاب روانشناسی اجتماعی به هدف خود از نگارش این کتاب اشاره کرده است و اینگونه بیان میکند:” هدف این کتاب روشن کردن رابطه اجتماعی بین پژوهش‌های روانی-اجتماعی با بعضی از مشکلاتی است که جامعه معاصر ما را احاطه کرده اند”. اغلب داده‌هایی که در این کتاب مورد بحث قرار گرفته‌اند بر آزمایش‌های تجربی استوار هستند ولی اغلب مثال‌ها از جمله مثال‌های مربوط به پیشداوری، جنگ، از خودبیگانگی، پرخاشگری، ناآرامی و مانند آنها از مشکلات جاری گرفته شده‌اند.

الیوت ارونسون به عنوان یکی از برجسته‌ترین روانشناسان اجتماعی در عصر حاضر، از اولین پژوهشگرانی بود که دیدگاه‌های اخلاقی و سبک های رهبری را با هم ترکیب کرد و مدلی تحت عنوان “رهبری اخلاقی” را به جوامع پیشنهاد داد. از دید این روانشناس هر فرد ملزم است رفتار مناسب را از طرق مختلف اجتماعی و فردی مطابق با ارزش‌ها و هنجارهای جامعه، شناسایی و آنها را در خود تقویت کند.

به گفته ارونسون رهبری اخلاقی در حال تبدیل شدن به مهم‌ترین ابزاری است که رهبران می‌توانند به وسیله آن بر افراد و عملکرد آنها تاثیر داشته باشند. رهبران میتوانند از طریق رفتار اخلاقی، اعتماد و وفاداری پیروانشان را بدست بیاورند، اهمیت اخلاقیات را به زیردستان خود منتقل کنند، از پاداش و تنبیه و برای تشویق رفتار مطلوب بهره گیرند و به عنوان الگوهایی نقش اخلاقی برای پیروان عمل کنند.

امیدوارم مقاله روانشناسی اجتماعی ارونسون برای شما همراهان کیهان مفید واقع شده باشد.